Nowoczesne metody treningowe – komentarz

Bartosz Malak
Instytut Sportu i Nauki

     W nomenklaturze nauk o sporcie, a także w języku trenerów, co jakiś czas pojawiają się nazwy „nowych” metod treningowych. Od kilku lat znany jest akronim HIIT (z ang. high intensity interval training), który odnosi się do metody treningowej charakteryzującej się relatywnie krótkimi i intensywnymi okresami wysiłku, występującymi naprzemiennie z okresami przerwy lub wysiłku o niskiej intensywności. Specjaliści propagujący tą metodę zalecają najczęściej takie formy ćwiczeń, jak bieg, praca na cyklo- lub ergometrze. W rzeczywistości, jednak dobór środków treningowych ograniczony jest jedynie przez warsztat trenera i możliwości zawodnika (Hannan i in., 2018; Salazar-Martinez i in., 2018).

     Stosunkowo nowym terminem, określającym inną metodę treningową jest HIFT (z ang. high intensity functional training), w której nacisk według założeń, kładziony jest na wielostawowe ruchy czynnościowe, w formie ćwiczeń zarówno o charakterze wytrzymałościowym i oporowym, np. bieg, przysiad, rwanie. Trening metodą HIFT realizowany jest w formie ciągłej lub przerywanej, a jego intensywność modulowana jest w zależności od możliwości fizycznych trenującego (Heinrich i in., 2012; Feito i in., 2018). Metoda interwałowa HIFT, jeszcze przed jej nazwaniem, określona była w literaturze, jako MM-HIIT (z ang. multimodal-based HIIT) (Buckle i in., 2015).

     Przedstawione „nowoczesne” metody treningowe miały na celu podniesienie problemu zrozumienia metod kształtowania sprawności fizycznej i chaosu pojęciowego, jaki przez to zostaje w nomenklaturę przedmiotu wprowadzony. Ujęcie cudzysłowem słowa „nowoczesne” intencjonalnie ma wskazać na nienowoczesny charakter prezentowanych metod, gdyż sklasyfikowane zostały one kilka dekad temu, a przez praktyków sportu stosowane były jeszcze wcześniej. Podział podstawowych metod treningowych stosowanych w kształtowaniu zdolności wysiłkowych został przedstawiony na rycinie poniżej (opracowano na podstawie Sozański i in., 1999).

Rycina 1. Podstawowe metody treningu opracowanej przez autora na podstawie Sozański i in., 1999.

     Znajomość podstawowego podziału pozwala w sposób bardziej rozumny dobierać metody i dozować obciążenia względem oczekiwanej adaptacji wysiłkowej.

      Paradoks metody HIFT polega na tym, że według definicji może ona być sklasyfikowana do każdej z grup, jako metoda ciągła i przerywana, w każdej opisanej wariancji. Stanowić może, również metodę kontrolną i startową, kiedy sportowiec podejmie rywalizację w zawodach typu StrongMan, CrossFit czy biegach przeszkodowych. Obserwowany trend przypomina sytuację z XV w., kiedy Krzysztof Kolumb przypadkiem i nieświadomie „odkrył” nowy kontynent na wiele wieków po tym, kiedy swoje osady budowali tam Wikingowie (Wallace, 2018). Z tą różnicą, że Kolumb nie miał możliwości korzystania z dzisiejszych baz danych i dobrodziejstwa szybkiego przepływu informacji.

     Badania naukowe nad wpływem oddziaływania „nowoczesnych” metod treningowych na zmiany bezpośrednie i przedłużone zachodzące w ludzkim organizmie wydają się niezasadne i marnotrawne. Znacznie większy potencjał informacyjny i większe znaczenie utylitarne miałyby systematyczne badania zmian wywołanych przez stosowanie obiektywnych metod treningowych, logicznie sklasyfikowanych, o dokładnie określonych parametrach, tzn. względnej intensywności i objętości oraz wpływie modulacji tych parametrów na zachodzące zmiany adaptacyjne. Istotne, w tym podejściu byłoby, także dokładne przyjrzenie się wynikom odstającym i odszukanie spersonalizowanych właściwości jednostki, w ustroju której dana metoda wywołała inne lub bardziej, bądź mniej nasilone zmiany.

     Intencją autora jest, aby powyższy komentarz wywołał dyskusję w środowisku naukowców, teoretyków i praktyków sportu i wskazanie na istotność przemyślanej współpracy, aby obszary działalności każdej z grup wzajemnie się uzupełniały, zmierzały w podobnym kierunku i prowadziły do spodziewanych sukcesów.

Piśmiennictwo:

1. Buckley S, Knapp K, Lackie A, Lewry C, Horvey K, Benko C, Trinh J, Butcher S. Multimodal high-intensity interval training increases muscle function and metabolic performance in females. Appl. Physiol. Nutr. Metab. 2015, 40, 1157–1162. [CrossRef] [PubMed]

2. Feito Y, Heinrich KM, Butcher SJ, Poston WSC. High-intensity functional training (HIFT): definitione and reaserch implications for improved fitness. Sports, 2018, 6(3)

3. Hannan AL, Hing W, Simas V, Climstein M, Coombes JS, Jayasinghe R, Byrnes J, Furness J. High-intensity interval training versus moderate-intensity continuous training within cardiac rehabilitation: A systematic review and meta-analysis. Open Access J. Sports Med. 2018, 9, 1–17. [CrossRef] [PubMed]

4. Heinrich KM, Spencer V, Fehl N, Poston WS. Mission essential fitness: comparison of functional circuit training to traditional army physical training for active duty military. Mil. Med. 2012, 177, 1125–1130. [CrossRef] [PubMed]

5. Salazar-Martínez E, Santalla A, Orellana JN, Strobl J, Burtscher M, Menz V. Influence of high-intensity interval training on ventilatory efficiency in trained athletes. Respir. Physiol. Neurobiol. 2018, 250, 19–23. [CrossRef] [PubMed]

6. Sozański H, Gajewski AK, Kielak D, Kosmol A, Kuder A, Perkowski K, Poliszczuk D, Śledziewski D. Podstawy teorii treningu sportowego. Centralny Ośrodek Sportu, Warszawa 1999.

7. Wallace B. Leif Eriksson the Lucky. Encyclopædia Britannica, inc. https://www.britannica.com/biography/Leif-Eriksson-the-Lucky 11.08.2018 r.